Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Geofit Araştırma Merkezi Başkanı Uzman Erdal Kaya’ya bu gizemli ve bir o kadar da güzel bahçe hakkında merak ettiklerimizi sorduk.
Geofit bahçesinde yaklaşık kaç tür bitki bulunuyor?
Bahçemizde toplam 1000 tür bitki bulunuyor.
Kaçı endemik bitki, kaçı değil?
461 endemik, 181 tek lokasyon endemiği var.
Bitkilerin bulunduğu bölgeler nasıl saptanıyor ve nereden toplanıyorlar?
Bitki türleri Türkiye’nin her yerinden toplanıyor. P.H. Davis’in yazmış olduğu Flora Of Turkey diye bir eser var, bu bizim için temel eser. Bu eserde Türkiye üzerine yapılan çalışmalar, master tezleri, doktora tezleri, flora çalışmalarını ve konuyla ilgili diğer projelerin tamamını veri taraması yaptım ve Türkiye’deki geofitlerin tamamını kapsayan bir program yaptım. Sonra bu program kapsamında yol haritasi çizdim. Tam 250 bin kilometre toplama yapıldı. Islah edilmeden de süs bitkisi olabilecek özellikte türlerimiz var.
Yurt dışından gelen bitki türleri var mı?
Evet, özellikle Hollanda’dan gelen bitki türlerini melezlemede kullanıyoruz. İsveç’e de bir ziyaretim oldu, oradan da getirdik.
İlaç firmalarının tepkisi nasıl, ilgi yoğun mu?
İlaç firmaları henüz ilgi göstermiyor. Bu bitkilerden ilaç yapılabildiğini de bilmiyorlar. Öncelikle bunu kanıtlamamız lazım.
Hangi hastalıklara iyi gelen bitkiler yetişiyor?
Endemik türler üzerinde henüz bir çalışma yok maalesef. Ama daha önce yapılan incelemelerde kanser, şeker hastalığı, kan basıncı ayarlama üzerine çalışmalar yapıldı. Kanser üzerine çok ciddi ümit var.
Ülke ekonomisine katkısı var mı?
Devlet Planlama Teşkilatı desteğiyle yapmış olduğumuz bir seramız var. Sergi alanımızda ve Türkiye Geofit Koleksiyon Bahçesi’nde koruma altında tutuyoruz. Yani gelecek nesillere bırakacağımız Türkiye’nin doğal varlıklarını koruma bilincinin ekonomik bir karşılığı yok tabii ki. Yani ekonomiyle ölçülebilecek bir değer değil. Türkiye’nin 300 yıl önce Osmanlı Devleti zamanında Sümbül Efendi’nin çıkarmış olduğu süs bitkileri kataloğu vardı. 300 yıl sonra ilk defa biz yeni bir süs bitkileri çeşitleri kataloğu çıkardık.
Yani bu çalışmaları gönüllülük esasına göre mi yapıyorsunuz?
Gönüllülük esasına göre çalışıyoruz. Proje mühendisiyim ben, projenin eksiklerini belirleyip ona göre araştırma yapıp çalışmalarımızı yürütüyoruz. Proje TÜBİTAK’tan da geçti. Özel sektör, üniversite ve kamu kurumları iş birliğiyle böyle iki proje daha yürüttüm. Proje dahilinde 3 cilt halinde 2000 sayfalık Türkiye Geofitleri kitabımızdan da yararlanıyoruz. 5000 orijinal resimli kitabımızda bitkinin bulunduğu alanlar, bitkinin tohum ve meyve hali, soğanı, gibi konular yer alıyor.
