Projede ‘Akışkanlık, Yeniden: Costa Blanca' başlığı, farklı kentsel fonksiyonların akışını ve sosyal, mekânsal, çevresel ve görsel süreklilik oluşturmayı ifade etmektedir. Geliştirilen kıyı şeridi konseptinde amaç; kentin ve denizin erişilebilirlik, bir aradalık, görünürlük, görsel ve fiziksel ilişkilenmeler aracılığıyla bütünleşmesidir.
Kazablanka kıyı şeridinin yeniden kurgulanmasına yönelik geliştirilen proje, kent ve sahil arasındaki yeniden birleşimi sağlamada önem kazanır. Kentin temsil ettiği muazzam potansiyelden yararlanıp, okyanusa açılması anlamına gelir. Uygun planlama ve tasarım yaklaşımları ile sahil kentin bir buluşma noktası haline gelmektedir. Kazablanka kenti kazanmış olduğu çekici imaj ile Fas'ın başlıca turistik destinasyonlarından biri haline gelecektir. Bu kıyı düzenlemesi ve gelişimi, gelecekteki kentsel dönüşüm süreçleri ve rehabilitasyonlar için bir domino etkisi yaratarak, Kazablanka için yeni bir sayfa açan bir rehber niteliğini taşımaktadır.
Temelinde ‘Yer Bağlılığı Teorisi' yatan senaryonun ‘Kazablanka Kıyı Düzenleme' yarışması özelinde psikocoğrafı ilişkileri incelemiş olması, proje önerisinin kullanıcıları tarafından benimsenmesi, kentsel örüntülere eklemlenme potansiyeli ve süreçteki mekânsal bileşenlerin etkileşimine vurguda bulunan sorulara yanıt arama durumunu tetiklemiştir.
Suyun karaya değdiği, dünya kabuğunun yüklü olduğu enerji doğrultusunda zamanla şekil değiştiren ve kıymetli bir coğrafi eleman olan kıyı alanının kentsel tasarım senaryosunda:
- Kıyı bölgelerinin gelişimde denge sağlanmasının ve kıyının uygun tasarım yaklaşımları doğrultusunda düzenlendiğinde artan rekreasyon ihtiyaçlarını karşılama potansiyeli olan önemli bir kaynak olduğunun,
- Geliştirilen tasarım kararlarında fonksiyonlar arası geçişlerinden ve materyal seçimine kadar her detayın mekânın kalitesini arttırdığının,
- Nitelikli kamusal alanlar tasarlamada, kimlik kazandırmanın, çok işlevliliğin, yaya ve bisikletli erişiminin, motorlu taşıt ulaşımı düzenlemesinin gerekliliğinin,
- Üzerinde bulunduğumunuz coğrafyanın özenle korunmayı ve gelecek nesillere aktarmayı hak ettiğinin,
- Topografik yapı gibi yere özgün değer tarafından şekillenen kentsel forma saygı duyarken, kentin çağdaş gelişimlerle adım adım ileri taşınma potansiyelinin bilincinde hareket etmiştir.
Çağdaş kentsel tasarım yaklaşımlarının takip edildiği Costa Blanca projesinde, Kazablanka sahili için esnek bir yaklaşım benimsenmiştir. Bu esnek yaklaşım, mimari birimlerde alternatif çözümlerin yaratılmasını ve sosyal ve mekânsal kalitenin iyileştirilmesini hedefleyen ek çıkarımların önerilmesi anlamına gelmektedir. Proje alanında çoklu kullanımların yaratılması, isteğe bağlı olarak mimari ve yapısal elemanların esneklik kazanması ile ilişkilidir.
Kavramsal Yaklaşımın Tasarıma Yansıması
‘Yer' kişisel, grup veya kültürel süreçlerle anlam verilen mekânı ifade etmektedir. Somut olana karşı sembolik olan, deneyimlenen ya da deneyimlenmemiş olan, bilinen ya da bilinmeyen olmak üzere ölçeği ve kapsamı değişkenlik göstermektedir. Davranışsal ve duygusal bağlılıklar, kişiler, topluluklar, kullanıcılar ve yer arasında kurulan çok yönlü ilişkiler ağından ilham alan tasarımın teması, doğrusal ve döngüsel zamansallıklardan doğan ‘anılar' ve ‘yer' kavramlarının çok boyutlu olarak irdelenmesidir. Bu çerçevede tasarım sürecini yönlendirici güçteki:
- İlk boyut olarak kabul edilen aktörlerin neye bağlı olduğu,
- İkinci boyut olarak kabul edilen psikolojik süreçlerden türeyen bağlanmaların etki ve davranış ilişkisinin nasıl olduğu,
- Üçüncü boyut olarak betimlenen yerin niteliğinin ne olduğu gibi sorular sorulmuştur.
El-Hank bölgesine siluet veren Kuzey Afrika'nın en büyük, dünyanın 3. en büyük İslami ibadet alanı olan Hasan II Cami de bu değerlerden biridir. Fransız mimar Michel Pinseau tarafından tasarlanan cami, okyanusun hemen kıyısında konumlanmıştır. Dünyanın en uzun minaresine ve kapalı alanda 25.000, cami iç duvarı içerisinde 80.000 kişiyi ağırlama kapasitesine sahiptir.
Proje alanı, Hasan II Camii'nden başlayarak Ain-Diab bölgesine kadar doğu - batı ekseninde devam eden yaklaşık 10 km'lik sahil şeridini kapsar. İki ayrı karakterdeki alt bölgeye odaklanan kentsel tasarım projesi; Ain-Diab ve El-Hank bölgelerini yeniden biçimlendirerek entegre olmalarını hedeflemektedir
El Hank, Büyük Hassan II Camii'nden, Avenue de Tan Tan ve Boulevard de la Corniche arasındaki kavşağa kadar uzanmaktadır. Mevcutta tanımsız bit boşluk olan bu büyük alan esasında kentteki en canlı ve en yoğun mekân olma potansiyeline sahiptir. Herhangi bir gelişim olmasa dahi yerel halk tarafından özellikle hafta sonları rağbet gören El-Hank, konumu sebebi ile kentsel karakterdedir.
Kentsel Tasarım Kararları
Alanın coğrafyası ve morfolojisi, kıyının kente entegrasyonunda zorluk teşkil etmemektedir. Yaya geçitleri ve kıyıya dik caddeler bağlanarak, kıyı şeridi ile ilişkilendirilen kamusal alanların yaya erişimini kolaylaştırmak hedeflenmiştir. Bu bağlantılar özellikle parkın gelişim omurgasını oluşturarak, kent ve sahil arasındaki kopukluğa çözüm üretmektedir. Yayaların konforu projenin önceliğidir, planlama ve tasarım kararları da bu doğrultuda verilmiş ve araçların hareketlerini yavaşlatacak müdahaleler önerilmiştir.
Bulvar tarafında, Büyük Hasan II Camii yakınında da turist otobüsleri için park alanları planlanmıştır.
Böylece ziyaretçiler camiye girmeden önce parkı hissedebilir, görebilir ve deneyimleyebilir. Öneri gelişim alanının Büyük Hasan II Cami ile olan entegrasyonu proje tasarımı için önemli bir kriter olarak görülmüştür ve bu yaklaşım mineral yüzeyi ve bitki yüzeyi arasındaki dengeyi ve ilişkiyi sağlamak için gereklidir
Peyzaj Kararları
Kent parkı, peyzaj karakteri olarak saf ve sakin bir tasarım diline sahiptir. Bu tasarım dili, bakım maliyetlerini düşürmenin yanı sıra yeşil alanın konforunu, dinginliğini ve netliğini sağlayarak Hasan II. Camii'ne olan ilgiyi arttıracaktır. Cami ile bütünleşen park tüm sosyal sınıfların her mevsim kullandığı bir eğlence merkezi haline gelecektir. Sonuç ürün, ziyaretçilerin yeşil alanda keyifli vakit geçirmelerini, aktif ve pasif boş boş zaman aktivitelerinin mekânlarını ve tüm ihtiyaçların karşılanmasını sağlayacaktır.
Proje kapsamında yağmur sularının toplanarak ekili alanların bakımında kullanılmasına önem verilmiştir. Bu nedenle parkın orta kısmına doğru yağmur suyu toplama çalışmaları yapılmış, su depoları açılarak Lydec'in su ön arıtma istasyonuna entegre edilmiştir. Böylece parkın sulama suyu ihtiyacı karşılanmış ve suyun tutulduğu nemli toprak taban zenginliği ile birçok bitkiye ev sahipliği yapma potansiyeli kazanmıştır. Park hem kırsal peyzaj ögeleri hem de Kazablanka'nın doğal ve endemik bitki türleri ile renklendirilmiştir.
Banklar ve çöp kutuları gibi sokak mobilyaları yaya yollarının kenarlarında ve buluşma yerlerinde bulunur. Sokak mobilyalarının (banklar, çöp kutuları, bilgi panoları, aydınlatma armatürleri, bisiklet rafları vb. gibi) tasarımında korozyona dayanıklı, kurulumu ve bakımı kolay materyallerin seçimine özen gösterilmiştir.
Peyzajın dördüncü boyutunu oluşturan gece peyzajı, projenin en can alıcı noktalarından biridir. Kazablanka'nın kendine özgü iklim koşulları ve akşam saatlerinde açık alan kullanımının yoğunluğu göz önüne alındığında önem kazanılan aydınlatmaya özellikle dikkat edilmiştir. Bu kapsamda alan genelinde temel amacı ışık tasarrufu olan dinamik aydınlatma teknikleri tercih edilmiştir. Işık kirliliği yaratan ve geniş alanların gereksiz aydınlatıldığı tekniklerden kaçınılmıştır. Harekete duyarlı aydınlatma teknikleri ile gereksiz enerji tüketiminin önün geçilmiştir. Yaya yoğunluğuna bağlı olarak ışık yoğunluğunun değiştiği aydınlatma elemanlarında güvenlik kameraları, hoparlör ve Wi-Fi teknolojisi de mevcuttur. Bu imkânlar parkı kentli için daha cezbedici kılacaktır.
Bitkilendirmede, her şeyden önce bulvar boyunca uzanan palmiye ağaçları korunmuş, güçlendirilmiş ve zenginleştirilmiştir. Bulvar ve park arasındaki alanda maksimum gölge sağlayacak ağaçlar ile koruluklar oluşturulmuştur. Bu noktada amaç hem bulvar gürültüsünü bloke etmek hem de ziyaretçilerin mevsime bağlı konforunu sağlamaktır. Bulvar kenarında ise üçüncü boyutta etki yaratan bitkiler geniş bir çim alana dönüşerek iki boyutlu bir bitkilendirme kararına dönüşmektedir. Kıyı boyunca, görüşü engellemeyecek bitkisel tasarım yaklaşımı benimsenmiştir. Tasarım ekibinin arzusu, yıl boyunca ‘yeşil' etkiyi korumak ve mevsimlere damga vuran bitki seçimine vurgu yapmaktır.
Mimari Kararlar
El-Hank bölgesi mevcut kentsel doku ile özdeşleştiği için mimari tasarım çalışmaları (turist ofisi, kiosk vb.) kentsel ve ortak dilde ilerletilmiştir. Mimarinin ve peyzajın uyumuna ek olarak kentsel bağlamda yapıların kendine bulduğu yer ve iklimsel karakteristiğe uygun, korozyon ve güneşin olumsuz etkilerine dayanıklı materyallerin seçimi ile birlikte El-Hank bölgesinin mimari üslubu ile senkronizasyon gösteren bir dil oluşturulması hedeflenmiştir.
Gezinti yolunun sonunda, deniz feneri tarafında, kapalı bir karşılaşma ve sosyalleşme mekânı önerilmiştir. Yapının, yeşil meydana bakan kapalı alanı, kafe-restoran işlevi görmektedir. Deniz kabuğunu andıran yapı, El-Hank'ın kentsel dokusunun da izlerini taşımaktadır. Büfeler için, Fas zanaatkârları tarafından üretilen seramiklerden ilham alınmış ve seramiklerin renkleri incelenerek, her standı tanımlayacak bir renk belirlenmiştir.
AIN-DIAB (Kaostan dinginliğe, gürültüden sessizliğe... )
Okyanus ve kara arasında sürekli değişen bölgenin hem fiziki coğrafyanın hem de kıyıların beşerî coğrafyasının (sosyoloji ve tarih temelli) değerlerini içeren önemli bir peyzaj karakteri olduğu gerçeği ve rüzgârın bu doğal peyzajı değiştiren bir faktör olduğu göz önünde bulundurulmuştur.
Kuzeyden gelen şiddetli rüzgârların neden olduğu ciddi kum erozyonları ve yeşil alanlara tehdit unsuru oluşturduğu gerçeği düşünülerek:
- Mevcut durumun iyileştirilmesi ve sağlıklaştırılması,
- İnsan ölçeğinde, çağdaş ve akışkan müdahaleler üretilmesi,
- Atlantik ile görsel ve örüntüsel ilişki kurulması,
- Yerleşim alanı ile ilişki kurulması,
- Tüm kente hizmet verecek kumsal yapılarının sağlanması,
- Kum erozyonunu engelleyecek ekolojik tedbirler alınması,
- Kumsalın, doğal değerlerin ve yeşil dokunun korunması ve konforlu kullanımlara ev sahipliği yapması gibi temel prensipler göz önünde bulundurulmuştur.
Kentsel Tasarım Kararları
Analizler ve tüm bilgiler ışığında Ain-Diab'ın tarihini yeniden yazmak için kıyı boyunca güçlü bir kentsel gelişme senaryosu üretilmiştir. Bu senaryo tüm sosyo-ekonomik gruplara hizmet edecek bütüncül bir kıyı iyileştirmesi fikrine dayanmaktadır. Hem kentli hem de ziyaretçi için günün her saatinde alternatifler sunabilecek, mevsimlerin ve zamanın ötesinde mekânların üretimi önceliklendirilmiştir.
Önemli noktalardan biri de bölgenin ulaşım kapasitesini aşmayan bir tasarım önerisinin geliştirilmesidir. Alanın kısıtlamaları ve bu kriterler göz önünde bulundurulduğunda, konfor ve kent estetiğini önemseyen, doğu ve batı akslarında fonksiyonları birbirine ilişkilendiren ve El-Hank bölgesinin tasarım dili ile uyum içinde olan öneriler sunulmuştur.
Bulvar boyunca konumlanan yoğun konut ve ticaret dokusu, alanın doğusunda kalan El-Hank ile kurulacak olan ilişki için bir potansiyel olarak görülmüştür. Kullanıcılar, odak noktalarına doğru yaya ve taşıt bağlantıları ile sahille ilişki kurar. Koy boyunca tasarlanan güçlü yaya promenadı, El-Hank deniz feneri ve Hassan II Camii'ne kadar olan kıyı şeridini görsel ve fiziksel bütün haline getirmiştir.
Peyzaj Kararları
Boulevard de l'Ocean'ın palmiye ağaçlarının oluşturduğu mevcut peyzaj karakteri korunarak geliştirilmiştir böylece alanın doğası ve peyzajı ile yaratılmış olan ortak hafızası korunacaktır. Gezinti yolu boyunca ve yeşillikler üstünde gölge etkisi güçlü olan ağaçlar önerilmiştir. Bulvardan ve gezinti yolundan okyanus ile kurulan görsel ilişkiyi kesmemek için uzun gövdeli türler tercih edilmiştir. Kazablanka'ya özgü bitkiler, kumul bitkiler, palmiyeler ve hurma ağaçları ile bitkilendirme yapılmıştır.
Sahilin karakteristik özelliklerinden biri de sahil boyunca dinlendirici ve hoş bir manzaranın öne çıkmasıdır. Promenad boyunca yaya hareketini sınırlamadan eğlence ve dinlenme alanları tasarlanmıştır. Bu alanlar hem gezinti yolu kotunda hem de yeşil alan kotunda yer almaktadır. Bu çeşitlilik kentsel mekândaki monotonluk riskini elimine etmiştir yayalara farklılaşan keyifli mekânlar sunmuştur. Alan, kentin karmaşasından ve stresinden uzak niş bir kamusal mekân olarak, çeşitli etkinliklere (şenlikler, konserler ve açık hava sinemaları vb. gibi) ev sahipliği yapacak biçimde tasarlanmıştır. Bir geçiş bölgesi yaratılarak ekolojik filtrasyon sağlanmıştır.
Gezinti yeri ve plaj arasında yer alan yükseltilmiş alanın seviyesinde, erozyonu önlemek için yapısal ve bitkisel önlemler alınmıştır. Kumulların stabilizasyonuna yönelik önerilen istinat duvarı yapılar ile entegre edilerek doğa ile iç içe bir imge oluşturulmuştur. Böylece yapıların enerji ihtiyacı da azaltılmıştır. Sahil boyu tasarlanan duvarlar beyaz brüt beton ile detaylandırılarak birer sanat objesi olarak düzenlenmiştir. Duvarlar (kıyıdaki topografik kademelenmeler), halka sunduğu görsel deneyimin yanı sıra çocukların ve gençlerin sanat yoluyla kendini ifade edebileceği mekânlardır.
Ağaçlardaki dolaylı aydınlatma ve beyaz brüt duvarlardaki aydınlatma da mekânın gizemli havasının altını çizmektedir. Kıyıya yakın alanlarda korozyon kaynaklı hasarları önlemek için ahşap strüktürlü aydınlatma armatürleri kullanılmıştır.
Kent mobilyalarının formu ve materyali mekânın doğasına ve iklime göre çeşitlendirilmiştir. El-Hank ve Megarama bağlantısı ile ortak dilde olması düşünülen kent mobilyalarının (giriş kapıları, banklar, çöp kutuları, tabelalar, aydınlatma armatürleri, bisiklet rafları vb. gibi) üretim kolaylığı, bakım rahatlığı ve en önemlisi korozyona karşı dayanıklı materyalden olması önemsenmiştir.
Mimari Kararlar
Ain-Diab boyunca birçok mimari eleman farklı ifadeler, işlevler ve boyutlar kazandıracak şekilde tasarlanmıştır. Bu farklılığın kökeni üslup değil mekânsal çeşitlilikten gelmektedir. Hem merkezi iş alanı fonksiyonları hem de kumsal ile ilişkilenen mimari birimlerin her biri kamusal mekân üretimine ‘bilgi mekânları', ‘kentsel servis mekânları' ve ‘geçiş mekânları' olarak katkıda bulunmaktadır.
Kıyının korunmasının ön planda tutulduğu tasarım önerisinde günübirlik kullanım alanları kıyının gerisinde kümelenmiş ve kümelenme yapılı çevrede dengesizlik oluşturmayacak biçimde düşünülmüştür. Kıyı ve kent ilişkisi, geçişleri ve akışları kıyının doğal yapısına zarar vermeyecek rekreatif çözümlerle kurulmuştur.
Alana kıyı bölgesindeki birçok temel ihtiyacı karşılamak için soyunma odaları, duş kabinleri ve ayak yıkama birimleri eklenmiştir. Yapıların uzaktan algılanabilmesi için cephelerine farklı fonksiyonlara referans veren büyük ikonlar yerleştirilerek renk kategorizasyonu yapılmıştır. Kiosklarda tıpkı El-Hankta olduğu gibi Fas seramiklerinden ilham alınmıştır. Tamamen kapanıp açılabilen panelleden oluşan yapı cepheleri ve döşemeler renkler ile ayrıştırılmıştır. Kioskların okyanusa bakan yüzü görsel ilişkileri pekiştirme amacıyla şeffaf-yarı saydam olarak tasarlanmıştır. Güvenlik gözlem kulesi, DNA sarmalından ilham alan bir yaklaşımı olarak tasarlanmıştır. Çıkış ve iniş panoramik bir asansör ile birbirinden ayrılmıştır. 35 metre yüksekliğindeki kulenin en üst katı güvenlik gözlem güvertesi olarak düşünülmüştür.
Plaja giriş kapıları bölge sakinleri ve alanı ilk kez ziyaret edenler için bir referans noktasıdır. Bu bağlamda kapılar geçirgenliği güçlendiren elemanlar olarak yeniden yorumlanmıştır.
