Sürdürülebilir Peyzaj Alanlarının Sulamasında Yeni Teknolojiler ve Ürünler konusunu konuşmak için Hunter Industries firmasının Türkiye ve Orta Asya Bölgeler Müdürü Sayın Mustafa Özgür Tunç ile birlikteyiz. Mustafa Bey, öncelikle “Sürdürülebilir Peyzaj Alanı” ne demektir?
Mustafa Özgür Tunç: Uzun zamandır çok konuşulan “Sürdürülebilirlik” nedir? Bence buradan başlamak çok daha doğru olacaktır. Sürdürebilirlik birçok farklı sektörlerde “Daimi Olma” kelimesi ile tarif edilir. Yani kalıcı olma ya da uzun süre kalabilme yeteneği anlamına gelir. Sürdürülebilir Peyzaj Alanları ise tasarlanan ve uygulanan peyzaj alanlarının daimi olma ya da daha basitçe kalıcı olarak ilk yapıldığı günkü formunda uzun süre kullanılabilmesi anlamına gelmektedir.
Sürdürülebilir Peyzaj Alanları ile sulama nasıl ilişkilendirilir? Sulamanın peyzaj alanları içerisindeki rolü nedir? Sulamanın ‘sürdürülebilirliğe’ nasıl bir desteği vardır?
Bu nokta bence oldukça önemli, bu soruların ayrıntılı şekilde irdelenmesi gerektiğini düşünüyorum. Sulama, peyzaj sektörü ile ilgilenen birçok kişinin ciddi anlamda ilgilenmediği ve dikkate almadığı bir konu, durum maalesef böyle.
Kısaca açıklayacak olursak, sürdürülebilir peyzaj alanları için bitki, toprak ve su birbirleri ile ilişkilendirilmiştir. Her bir etmenin diğer etmenlere ihtiyaç duyduğu yadsınamaz bir gerçektir. Aslında bir üçgen kullanacak olursak her zaman birbirlerine gereksinimleri olduğunu kolayca görebiliriz.
Bitki canlı bir organizmadır; insanlar, hayvanlar ve tüm canlılar gibi yaşama başlarlar, yaşamlarını sürdürürler ve ölürler. Sayısız çeşitte gıda ve içecek ürünü olarak ya da birçok besin dışı ürün olarak, bilimsel ve kültürel olarak ve estetik olarak görevlerini gerçekleştirirler.
Toprak, yeryüzünde yaşamı destekleyen mineraller, organik maddeler, gaz, sıvı ve sayısız organizmaların bir karışımıdır. Bitki büyümesi için bir ortam, su depolama imkânı, element tedariki ve arıtma sağlar. Böylece canlılar için bir yaşam alanı oluşturur.
Su ise hayatın tüm bilinen formlarının bağlı olduğu en değerli kaynaktır. Su besin elementlerinin birçoğunun eridiği bir çözücü ve canlı organizma içinde birçok metabolik sürecin önemli bir parçası olarak görev almaktadır.
Peki bu ne anlama geliyor? Su topraktaki, bitkinin ihtiyacı olan tüm mineral, organik maddeleri ya da organizmaları çözerek bitkinin almasını sağlar. Ancak bu şekilde bitkiler yaşamına devam edebilir. Bunun düzenli olarak yapılıyor olması bitkinin sağlıklı büyümesine yardımcı olacaktır. Yapılmıyor olması durumunda ise bitkimiz belirli bir süre sonra tüm diğer canlılar gibi ölecektir. Su olmadan ya da sulama olmadan bitkinin yaşam döngüsüne devam etmesi olanaksızdır ve sürdürülebilir bir peyzaj alanından da bahsedilemeyecek ya da bakımlı ve canlı bir peyzaj alanına hiçbir zaman dönüşemeyecektir.
Peki, Mustafa Bey, sürdürülebilir peyzaj alanlarının sulamasında yeni teknolojiler ve ürünler nelerdir? Yeni teknolojilerden biraz bize bahsedebilir misiniz?
Sulama sektöründe, doğru sulama ve sulamada verimlilik öncelikli konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Yıllar önce sulama denildiğinde akla ilk olarak ellerinde hortumlarla gezen bahçıvanlar gelirdi. 2000’li yılların başında sulama daha profesyonel hale gelmeye başladı ve otomatik sulama sistemlerine yavaş yavaş adım atıldı. Spreyler, rotorlar, solenoid vanalar ve kontrol üniteleri bu yıllarda lüks segment sulama ürünleri olarak hayatımıza girdi. Bir 10 yıl önce ise bu ürünler artık otomatik sulamanın en geleneksel ürünleri olarak karşımıza çıkmaya başlarken, sulama verimliliğini artırmaya çalışan rotator (döner akışlı nozlullar) ürünleri ile tanıştık. Rotator ürünleri düşük yağmurlama oranı ile suyun yüzey akışa geçmesini önleyerek, eğimli alanlarda kullanılma imkanını bize sağladı. 2015 yılından sonra ise kontrol ünitelerinde dekoder sistemleri kullanılmaya başlandı. Geleneksel kablolama yerini bütün sahayı gezen bir çift kabloya bıraktı. Son yıllarda ise, Çevre Koruma Ajansı’nın (EPA) verimlilik ve performans kriterlerini karşılamak için bağımsız olarak onaylanmış WaterSense – Suya Duyarlı etiketine sahip sulama kontrol üniteleri ve sprinkler başlıkları kullanılması geldiğimiz en son nokta mı derken, birçok farklı platform ile uzaktan yönetilebilen kontrol üniteleri ile tanıştık. Cep telefonu ile fiziki olarak bizden kilometrelerce uzaktaki kontrol ünitesini ve sulamayı yönetmeye başladık.
Mustafa Bey biraz daha detaylı olarak ürünlerden bahsedebilir misiniz? Mesela rotator nedir, hangi tip sensörleriniz var ya da dekoder sistemi ne anlama gelmektedir?
Tabii ki bahsedelim. Kısa da olsa biraz bilgi vermeye çalışalım.
MP Rotator; son yıllarda sulama sektörü yüksek debi ile çalışan sprey nozulları yerine çok düşük debilerle çalışan MP Rotator nozullarını kullanmaya başladı. MP Rotator ürünü aynı mesafelere atış yapan sprey sprink debilerinin dörtte bir oranında debi ve düşük yağmurlama oranı ile toprağın kolayca infiltrasyon yapmasına izin vermektedir. Bu da sulanan alanda sprey sprinklerin neden olduğu yüzey akışının ortadan kaybolmasına yardımcı olur. Özellikle orta refüj ya da eğimli alanlar gibi yüzey akışının tehdit olacağı yerlerde eşsiz bir üründür. Düşük debi sonucunda geniş su damlacıkları da rüzgar etkisini minimize ederek, sprey sprinklerin yarattığı sisleme etkisini de ortadan kaldırmaktadır.
Dekoder Sistemi;
Geleneksel sistemler her vana için en az bir adet kablo ve bir adet de ortak toprak kablosu kullanır. Kullanılan kablolar uzak mesafelere çekilemezler. Her vanaya bir kablo gidiyor olması nedeni ile büyük projelerde yüksek kablo maliyetleri oluşuyor ve bakım ya da onarım kısmı oldukça zor oluyordu. Herhangi bir vanada elektriksel problem olması durumunda tüm kabloların kontrol edilmesi ya da kontrol ünitesine kadar kazılması gerekiyordu.
Dekoder teknolojisi bizlere onlarca istasyonun yalnızca bir çift kablo ile çalıştırılmasına izin veriyor. 6 farklı hat çekebileceğimiz ve her hattın 4,5 km uzunluğa kadar gidebileceği inanılmaz bir teknoloji. Artık işimiz çok daha kolay.
Sensörler;
Solar Sync ET sensörü, terlemeyi ve buharlaşmayı (ET-Evapotranspirasyon) hesaplayan ve yerel hava koşullarına göre Hunter kontrol ünitelerini günlük olarak ayarlayan gelişmiş bir hava sensörüdür. Solar Sync güneş ışığını ve sıcaklığı ölçer ve ET'yi kullanarak kontrol ünitesine gönderilecek mevsimsel ayar yüzdesini belirler ve bu belirlenen oranda sulama çalışır. Yani kısaca günlük hava sıcaklığına göre sulama yapar. Ayrıca üzerinde don ve yağmur sensörü de vardır.
Rain Click, yağmur sensörü Quick Response - Hızlı Tepki teknolojisi sayesinde yağmur yağmaya başladığı anda kontrol ünitesine kapatma komutu gönderir. Rain-Clik bir saçağa, duvar veya çit gibi düz veya dikey herhangi bir yüzeye monte edilebilir. Üzerinde monte edilmiş bir anahtarla çalışır. Yağmur yağdığında sisteminiz kapanır ve gereksiz su harcaması olmaz.
Soil-Clik, yani toprak nem sensörü toprağın nemini algılamasını sağlar. Soil-Clik ölçüm ucu, kanıtlanmış yeni teknolojiyi kullanarak kök bölgesindeki nemi ölçer. Ölçüm ucu, toprağın istenen nem seviyesine ulaştığını algıladığında, kontrol ünitesine sulamayı durdurması için bilgiyi aktarır. Böylece toprak gereğinden fazla su almamış olur. Biz de su tasarrufu sağlamış oluruz.
Debi ölçer, sistem çalıştığında her bir vanadan geçen debiyi ölçmeye yardımcı olur. Bu sağlam ve kurulumu kolay debi sensörü ile kritik debi bölgesi verilerini ve toplam sistem debilerini tespit edebilir, izleyebilir ve raporlayabilirsiniz. Sulama sırasında yüksek ve düşük debi koşullarına otomatik tepki verilmesini sağlar veya hatlarınızda patlak olması durumunda sulamayı durdurabilir.
Wind-Clik, yani rüzgar sensörü sert rüzgar koşullarında sulamayı kapatarak su tasarrufu sağlar ve sistemin verimliliğini arttırır. Refüj gibi zorlu alanlarda suyun rüzgar etkisi ile yolları ıslatmasının önüne geçer. Farklı rüzgar hızı kademe opsiyonu ile, alanınıza uygun doğru şiddette rüzgar hızına göre programlama yapabilirsiniz.
Belli başlı sensörlerden bahsettik. Bunların haricinde de bir çok farklı uygulamaya yönelik sensörlerimiz mevcuttur. Bunları da okuyucularınız Hunter Industries web sitesinden, www.hunterindustries.com ‘dan takip edebilir.
