İstanbul Ticaret Borsası (İSTİB) depolarında bulunan ve 50 yılı aşkın geçmişe sahip tohumlar üzerinde devam eden bilimsel çalışmalar sonucu, bu tohumların gen kaynağı olarak yeniden çimlendirilmesi başarıldı. Tohum araştırma ve geliştirme ekibi, bu süreçte, iki bilimsel buluşa da imza attı. İSTİB Başkanı Ali Kopuz, "Yeni hedefimiz üretime geçmek" dedi.
İstanbul Ticaret Borsasının Türkiye tohumculuğunu dışa bağımlılık kurtarma arayışları çerçevesinde 2012 yılında başlattığı ve Borsa depolarında muhafaza edilen hiçbir genetik müdahaleye uğramamış tohumlar üzerindeki bilimsel çalışmalar ilk sonuçlarını vermeye başladı. İSTİBin sahip olduğu 50 yıllık tohumlar üzerinde laboratuar ortamında sürdürülen 30 aylık çalışmalar neticesinde, arpa, buğday ve nohut tohumlarının çimlendirilmesi başarıldı. Kadim tohumların canlandırılıp çimlendirilmesi çalışmaları, İstanbul Ticaret Borsası, Yeditepe Üniversitesi ve TAGEM tarafından ortaklaşa olarak sürdürülüyordu.
İSTİB Başkanı Ali Kopuz, bu başarının Türk tohumculuğu için son derece önemli bir dönüm noktası olduğuna dikkat çekerek, "Bu tohumların hiçbir genetik müdahaleye uğramadıkları kesindir. Biz şu an 33 türe ait tam 336 adet yerel çeşit ve popülasyon tohumları, gen kaynağı olarak yeniden canlandırmada ve çimlendirmede çok büyük bir aşamayı geride bıraktık" diye konuştu.
Başkan Kopuz, dünya tohumculuğu için küçük, ama Türk tohumculuğu için büyük bir adım attıklarını vurgulayarak, "Tohumları canlandırmak, çimlendirmek ve üretmek şeklinde ifade edebileceğim üç aşamanın iki aşamasını başardık. İnanıyorum ki akademik ekibimizin özverili gayretleriyle, en kısa süre içinde üçüncü aşamaya geleceğiz" açıklamasında bulundu.
İstanbul Ticaret Borsası öncülüğünde 30 ay önce başlatılan projede Yeditepe Üniversitesi Genetik ve Biyomühendislik Bölümü ve TAGEM de paydaş olarak yer alıyor. Proje, "araştırma ve geliştirme projelerine" verilen teşvik kapsamında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından da destekleniyor.
Proje sürecinde iki buluş da yapıldı
Proje kapsamında yapılan çalışmalar sırasında yeni buluşlar da yapıldı. Tohum projesi üzerinde çalışan akademik ekip, tohumlardaki enfeksiyonların giderilebilmesi ve eski tohumların canlandırılabilmesini sağlayan iki yeni bilimsel buluşa da imza attı.
Yeditepe Üniversitesi Genetik ve Biyomühendislik Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Fikrettin Şahin danışmanlığında ve Dr. M. Müge Yazıcı yürütücülüğünde devam eden tohum projesi çalışmalarına, Prof. Dr. Metin Turan, Biyolog Leyla Tarhan ve Ziraat Müh. Okan Demir dışarıdan destek ve katkı sağlıyor.
Tohumlar nasıl çimlendirildi?
Araştırma ekibinin tohum üzerindeki çalışma süreci şöyle gelişti: Ekip, ilk olarak canlı olduğu saptanan kadîm tohumların başarılı bir şekilde çimlenmesini sağlayan bir formülasyon geliştirdi. Ayrıca çimlenme sırasında ve sonrasında tohumun içinde ve dışında bulunan farklı mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyonların yok edilmesi için de yeni bir tohum sterilizasyon teknolojisi bulundu.
Araştırma ekibinin verdiği bilgiye göre en hassas süreç, tam bu aşamada gerçekleşti ve yeni buluşlar, kadîm tohumlara başarıyla uygulandı. Bu ise 30 aylık hummalı bir çalışma süresi sonunda, İstanbul Ticaret Borsası depolarında bulunan tarihi tohumların çimlendirilmesinin başarılacağı anlamına geliyordu. Ekip, merak ve heyecanla çimlenmenin gerçekleşmesini beklemeye başladı. Bitki büyütme kabinlerindeki buğday, arpa ve nohut tohumlarının ilk çimleri görüldüğünde ise en zorlu aşama, başarıyla geride bırakılmış oldu.
Araştırma ekibi, "Yeditepe Üniversitesi ve TAGEM bünyesinde eşzamanlı yürütülen bu proje ile bitki büyütme kabinlerinde çimlendirme süreçleri başarıyla tamamlanan arpa, buğday ve nohut bitkileri saksılara aktarıldığını ve sera koşullarında üretim çalışmalarının da devam ettiğini" açıkladı.
Bu proje ile ilk defa İstanbul Ticaret Borsası depolarında bulunan farklı bitki türlerine ait tarihi tohumların çimlendirilmesinin ve gen kaynağı olarak geriye kazanımının mümkün olduğu ortaya konulmuş oldu. Araştırma ekibinin geliştirdiği yeni buluşların çalınıp taklit edilmesinin önlenmesi için de patent başvuruları yapıldı.
( İSTANBUL TİCARET BORSASI)