A)Hangi bakanlığa bağlı olmalı?
Sektör, T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına bağlı, tarla, sebze, meyve ve bağdan ayrı olarak, ‘süs bitkileri ve peyzaj adıyla, ayrı bir birim oluşturulup, bakanlık tarafından kontrol edilmelidir.
B)Konu ile ilgili neler yapılabilir?
Sektörde bahçe bitkileri mezunu ve peyzaj mimarlığı bölümü mezunu elemanların istihdam edilmesi üretim, sorunların tespiti ve çözümünde etkili olacaktır.
C) Çözüm süreci ve süresi önerileri
Kayıt dışı üretimin önlenmesi, üretimin miktar ve kalitesinin artırılması ve süs bitkileri ihracatımızın yükseltilmesi Tarım Bakanlığına bağlı süs bitkileri ve peyzaj biriminin iki yıl içinde kurulmasıyla sağlanabilir.
D) Sektörün genel sorunları ve çözüm yolları:
1) Hollandadaki gibi süs bitkileri mezatları ve süs bitkileri satış marketleri, oluşturulmalı, kooperatiflerin teşkilatlanma, planlama ve satış gücü artırılmalı,
2) KDV %18den %8e düşürülmeli
3) Başlangıç materyalinde dışa bağımlılığın giderilmesi ve ıslah çalışmaları arttırılmalı,
4) Kargo taşıma ücretleri düşürülmeli,
5) İç mekan türlerinde, mevsimlik ve yer örtücülerde dışa bağımlılığın giderilmesi ve ithal ürünlerden daha yüksek KDV alınması,
6) Yerel kök ortamlarının kullanımı. Torfun büyük miktarı Almanya, Finlandiya ve İrlandadan ithaldir. Cocopeat (Hindistan cevizi torfu) de esas olarak Hollandadan ithal edilmektedir. Bunların yerine çürütülmüş cibrenin kullanımının yeğlenmesi döviz kaybını önleyecektir.
7) Topraksız kültürün saksı ve kesme çiçek üretiminde kullanımı.
8) Bir çok şirket hiçbir şey üretmemekte, sadece ithal edip, muhafaza seralarında tutup, satmaktadır. Üretici Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri mezunu ziraat mühendislerine ve üretici peyzaj mimarlarına ihtiyaç vardır. Fakat mezunların çoğu masa başı işlerini tercih etmektedir. Bunlara üretim için hibe krediler verilmesi yararlı olacaktır. Afrika menekşesi, Atatürk çiçeği, açelya, yılbaşı çiçeği, orkide, ortanca ve diğer bir çok bitki türleri Hollandadan ithaldir. Tarım ülkesi olan ülkemize böyle bir durum yakışmamaktadır. Sevindirici olan, son yıllarda Afrika menekşesi ve orkide de, yerli üretim artışıyla, dışa bağımlılığın azalmasıdır.
9) Ziraat Fakültelerinde ‘süs bitkileri ve bahçe düzenleme adıyla yeni bölümlerin açılması yararlı olacaktır. Peyzaj mimarı yetiştiren Ziraat Fakülteleri, Orman Fakülteleri, Güzel sanatlar Fakülteleri, Mimarlık Fakülteleri ve Tasarım Fakülteleri olup, 23 adet peyzaj mimarı yetiştiren bölüm vardır. Peyzaj mimarları üretimden çok planlamaya yöneldikleri için süs bitkileri üretimi konusunda yeterli değillerdir. Seracılık ve örtüaltı tarımı, serada saksı ve kesme çiçek üretimi ve topraksız kültür konularında ders bile almamaktadırlar. Ziraat Fakültelerindeki peyzaj bölümleri Ziraat Fakültelerinden ayrılıp Güzel Sanatlar veya Mimarlık Fakültelerine bağlanmayı yeğlemektedirler. Bu onların üretimden uzaklaşıp, planlamaya yönelmelerine neden olmakta ve süs bitkileri üretiminde yetersiz kalmalarına sebep olmaktadır.
Bu nedenle, Ziraat Fakültelerinde ‘süs bitkileri ve bahçe düzenleme adlı ayrı bir bölüm açılması bu mümkün olmazsa Bahçe Bitkileri Bölümündeki üç bilim veya anabilim dalı olan sebze, meyve, bağ yetiştirme ve ıslahı dallarına ek olarak dördüncü dal şeklinde konulabilir.
Ayrıca, Ziraat Fakültelerinde ‘süs bitkileri ve bahçe düzenleme adlı ayrı bir bölüm açılırken bunun %100 İngilizce olması örneğin ‘Floriculture and garden designNULL, ‘Floriculture and landscape gardeningNULL, ‘Floriculture and amenity horticulture veya ‘Floriculture and ornamental horticulture adlarından biri yeğlenerek açılması mümkün olursa yurt içi ve yurt dışı öğrenci alımı daha kolay olur. Vakıf ve bazı devlet üniversitelerinin çeşitli fakültelerinde %100 İngilizce öğretim varken, ülkemizde Ziraat Fakültelerinin hiç birinde %100 İngilizce öğretim yoktur sadece Kıbrısta Lefke Avrupa Üniversitesinde ‘Tarım Bilimleri Ve Teknolojileri Fakültesinde, ‘Bahçe Bitkileri Üretimi ve Pazarlaması bölümü %100 İngilizce olup ‘Faculty of Agricultural Sciences & Technologies , ‘Horticultural Production & Marketingadıyla öğretim yapmaktadır.
Bilim dili İngilizcedir. Bilimsel yayınların %70i İngilizce, %20si Rusça ve %10u da diğer dillerdedir. Bu şekilde bir bölüm açılması, mezunların bilimsel yayınlara kolayca ulaşmalarını sağlayarak bilgi birikimlerini artıracak ve araştırma imkanlarını çoğaltacaktır. Ayrıca ulusal ve uluslararası alanlarda iş bulmalarını kolaylaştıracaktır. Ziraat Fakültelerinin Bahçe bitkileri bölümünde tüm dersleri İngilizce verecek yeterli öğretim üyesi yoksa ‘Agronomy veya Plant science adlı bitkisel üretim bölümü açılarak, Ziraat Fakültesinin farklı bölümlerinden İngilizcesi yeterli olan öğretim üyelerinin bu yeni bölümde çalışması sağlanarak, öğretim üyesi açığı giderilebilir. Bu bölüm altında, diğer ana bilim dallarına ek olarak ‘Floriculture and ornamental horticulture ana bilim dalı eklenebilir.
10)Ülkemizde Ziraat Fakültelerinde 30 kadar Bahçe Bitkileri bölümü ve çeşitli fakültelere dağılmış 23 adet Peyzaj Mimarlığı bölümü ve bir çok dış mekan bitkileri üreten yerli firma olmasına rağmen, spor sahalarının çimlendirilmesinde İngiltereden şirketler ve uzmanlar getirilmesi ve belediyelerin ağaçlandırma için İtalyadan çınar ve diğer türleri ithal etmeleri ülkemizin çok miktarda döviz kaybına yol açmakta ve sektörün gelişmesini engellemektedir. Büyük projelerde yabancı bahçe bitkileri mezunu ziraat mühendisleri ve peyzaj mimarlarının kullanılması sektörümüzün gelişmesi için uygun değildir. Bizim, gelişmiş ülkeler standartlarında bahçe bitkileri mezunu ziraat mühendisi ve peyzaj mimarları yetiştirerek, yurtdışı projelerde aranan elemanlar olmalarını, sağlamamız gerekir.
11. SÜS BİTKİLERİNİN EKONOMİYE KATKISI VE SONUÇ
Ülkemizde ekonomik önemi olan süs bitkileri türlerine önem verilmesi ve diğer Avrupa ülkelerinde olduğu gibi sadece tek tür üreten şirketlerin oluşturulması ülkemiz için gelir, iş sahası ve katma değer yaratacaktır. Örneğin Fransadaki Didier Boos Şirketi 1956 da kurulmuş olup, 5ha alanda, 7da yüksek tünel ve 2da cam serada sadece ortanca üretmektedir. Soğuklama süresinin giderilmesi için 500m3 ve bakım için de 1500m3 kapalı alana sahiptir. Benzer şekilde A.B.D. de California da 1909 da kurulan Paul Ecke Poinsettia şirketi sadece Atatürk çiçeği üretip, satmaktadır. Ülkemizde de ortanca, Atatürk çiçeği ve açelya gibi türleri, tek başına üreten fidanlıkların oluşturulması gerekir. Bunların çoğunu ve lale soğanlarını bile Hollanda dan ithal etmek, tarım ülkesi olan ülkemize yakışmamaktadır. Ortancanın bütün yıl boyunca üretim ve satışı, mini ortanca şeklinde küçük saksıda pazara sunulmasıyla sağlanmış olup, ülkemizde de bu teknik uygulanabilir. Mevcut mophead (çiçek başı küre şeklinde yuvarlak, top ortanca) olan çeşitlerin ülkemizdeki pazar payları yüksektir. Bunların yanında lacecap (çiçek başı disk şeklinde düz, kelebek ortanca) olan çeşitlerin de pazar paylarının artırılması, üretici ve tüketicinin seçim alternatiflerini çoğaltacaktır. Piyasaya yeni çeşitlerin sürülmesi de satışları artırabilir. A.B.D.de de piyasaya sürülen H. macrophylla türünün mophead tiplerine ait yeni çeşitler: ‘Kasteln geç mevsimde çiçeğe zorlama için çok uygundur. ‘Pia çeşidi ise oldukça bodur, sürekli pembe çiçek açan, soğuğa çok dayanıklıdır. Lacecap tiplerinden ‘Libelle (dragonfly), ‘Taube (dove) ve ‘maculata (alacalı yapraklı), önem kazanan yeni çeşitlerdir. Lacecap çeşitlerinde çiçek yapısı, mopheadlere göre daha açık şekilde olduğundan, farklı görünümleriyle pazarda ilgi çekmektedirler. Ülkemiz, uygun iklimi ve coğrafi koşulları ile süs bitkileri yetiştiriciliğinde önemli avantajlara sahip bir konumda yer almaktadır. 1940 lı yıllarda İstanbul ve çevresinde başlayan süs bitkileri üretimi daha sonra Yalova çevresine yayılmış, 1975 yılı itibariyle İzmirde, 1985den sonra da Antalya da yaygınlaşmıştır. Ülkemizdeki tarımsal ürünlerin toplam üretim değeri 32 Milyar Avro iken, çiçekçilik sektörünün tespit edilebilen üretim değeri 276 milyon Avro dur. Toplam tarımsal üretim değeri içindeki çiçekçilik sektörünün payı %0,9 dur. Süs bitkileri ihracatımız da, son yıllardaki artışlarla, 2007 yılında, 47 milyon dolara ulaşmıştır. Bunlar iyi gelişmeler olmasına karşın yeterli değildir. Bu nedenle, sektörü geliştirmeye yönelik çalışmaların artırılması gerektiğini düşünüyoruz.
Sonuç olarak, süs bitkileri sektörü, geleceği olan bir sektör konumunda olup, ekonomik potansiyeli ve değeri yüksek; ortanca, Atatürk çiçeği ve açelya gibi türlerden sadece birini üretmek üzere yeni tarım şirketlerinin kurulması, bu konuda gelişmiş ülkelerle rekabet şansımızı da artıracaktır.
Ministry of Food, Agriculture and Livestock must create a separate unit in the name of “Ornamental Plants and Landscaping” beside field crops, vegetables, fruit and vineyards and by this step industry should be checked by the Ministry. Prevention of unregistered production, increase of the quantity and quality of production and to increase our exportations of ornamental plants can be achieved within two years through the establishment of “Ornamental Plants and Landscaping” unit under the structure of Ministry.
