19 Şubat 2024 Pazartesi
| YAZAR'A AİT DİĞER YAZILAR |
|
Ağaççık ve Çalılarda Budama 5 Eylül 2024 Perşembe |
|
Palmiyelerde Budama Yöntemleri 27 Eylül 2023 Çarşamba |
1.GİRİŞ
Çim alanlar; toprak yüzeyini örterek sık şekilde gelişim gösteren, homojen bir görünüşe sahip ve sürekli biçilerek kısa tutulan; genellikle Graminea (Poaceae) familyasına dahil olan bitki ve bitki topluluklarının bulunduğu, yapay olarak tesis edilmiş yeşil alan yüzeyleri şeklinde tanımlanmaktadır (Orçun, 1979; Avcıoğlu, 1997).
Park, bahçe, spor alanları, hava limanları, mezarlıklar, karayolu şevleri, baraj koruma alanları vb. ortamlarda da yaygın olarak kullanılan yeşil alan buğdaygil bitkileri, yerine getirdikleri işlevlerle birlikte, ortama estetik açıdan da güzel ve engin görünümler kazandırmaktadırlar. Bu bitkiler peyzaj mekânlarına, derinlik, huzur, berraklık, temizlik ve düzen getirmekle birlikte, taze yeşil renkleriyle göze ve ruha hitap ederek dinlendirici, ferahlatıcı ve yaşama bağlayıcı etki yaratmaktadırlar.
Çim yüzeyler gündüz güneş ışıklarını emer, gece ise gündüz topladığı radyasyonu geri vererek ortamı olumlu yönde etkilerler (Beard, 1973). Transpirasyonla (terleme) su kaybederek, ortam sıcaklığının 5 oC'ye kadar azalmasını sağlarlar. Amaca uygun tesis edilen 1 m2'lik alanda yaklaşık 4000 adet sürgün oluşturarak ve enerji absorbe ederek bir klima gibi işlev görürler (Uzun, 1992; Avcıoğlu, 1997). Bu saydığımız özellikleri dışında çim bitkileri ayrıca, spor sahalarında seyircileri rahatsız eden toz sorununu ortadan kaldırmakta, yüzeysel yoğun saçak kök sistemleriyle de toprak muhafazasında önemli rol oynamakta, ayrıca yağmur ve kar sularının düzenli bir biçimde yeraltı sularına dönüşmesini sağlamaktadırlar.
Görüldüğü gibi yeşil alanlar insan ve ekoloji açısından önemli peyzaj elemanlarıdır. Bu alanların bakım faaliyetlerinden olan gübreleme konusu önem arz etmektedir. Bu derleme yazısında çim alanların gübrelenmesi ile ilgili yerli ve yabancı litaratür verilecek olup yerel yönetimler açısından pratik ve uygulanabilir optimum kimyasal gübreleme miktarı ve zamanı belirlenmeye çalışılacaktır.
2.LİTARATÜR TARAMASI
Açıkgöz (1994)'e göre,Lolium perenne'nin kulanıldığı alanlarda verilecek gübre miktarı 2-5 g/m2'dir. Büyüme mevsiminin kısa olduğu soğuk bölgelerde, ilkbahar ve sonbahar olmak üzere iki ayrı gübreleme yapılmasının yeterli olduğunu, büyüme mevsiminin uzun olduğu bölgelerde ise, N'lu gübrelemenin aylara bölünerek verilmesinin daha uygun olduğunu belirtmektedir.
İlk azotlu gübrelemenin kompoze gübreler ile N-P-K halinde yapılması daha uygundur. Daha sonraki N'lu gübre uygulamalarında yalnızca N içeren gübreler kullanılır. Araştırıcı, çim alanlarında gübre uygulamalarının daima sık ve az miktarlarda yapılmasını önermektedir.
Beard (1973)'e göre, Düşük sıcaklık ölümünün söz konusu olduğu soğuk iklimlerde, sürgün gelişimini ve hidrasyonu arttıran geç sonbahar gübrelemesinden kaçınılmalıdır. Kış başlangıcından 1 ay önce gün önce N'un kesilmesi serin iklimlerde düşük sıcaklığa karşı maksimum dayanıklılığı kazandırmaktadır. Araştırıcı büyüme mevsimi boyunca her ay Festuca arundinacea ve Lolium perenne'ye 2-5 g/m2 N verilmesini önermektedir.
Bilgili ve Açıkgöz (2011), Çim alanlarda aylık 5-7.5 g/m2 azot dozları ile gübrelenmesi durumunda kaliteli bir bakım yapılabileceği belirtilmiştir.
Duble (1989), Paspalum vaginatum (tuzcul yalancıdarı) ile tesis edilmiş golf sahalarının ‘fairway' ve ‘tee' bölümleri ve atletik alanlar için yılda 10-20 gr/m2 N önermiştir. Bermuda çimi hakkında yayınlanan veriler, Paspalum vaginatum'dan daha yüksek azot oranları gerektirdiğini göstermektedir. Beard (2002) Bermuda çimi ile tesis edilmiş fairway'ler için yılda 20-40 gr/m2 N uygulama oranları bildirmiştir.
Fisakov (1984), ekim tekniği ile azotlu gübrelemenin zamanı ve miktarının Lolium perenne ve Festuca pratensis'in tohum verimi komponentlerine etkisini inceledikleri çalışmalarında sonbahar ve ilkbaharda 2 defa verilen 2 gr/m2'lık azot dozu, tek seferde verilen 4 gr/m2 azot dozundan çok daha etkili olduğunu belirtmiştir.
Hale (2006), yıllık 15 gr/m2'dan fazla azot alan Z. matrella çeşitlerinin aşırı keçe birikimi olduğunu bildirmiştir. Ayrıca Schwartz (2008), aşırı azot uygulandığında Bipolaris yaprak lekesinin arttığını bildirmiştir.
Kesemen ve sevimay (2008) yeşil alanlar artan gübre dozları ile beraber daha iyi bir gelişme göstermiş ve aylık 6-8 gr/m2 N dozu diğer gübre dozlarından daha etkili olmuştur.
Bilgili ve Yönter (2016) azot dozları (0, 2, 4 ve 6 g/m² N) uyguladıkları çalışmlarında 4 g/m2 N dozu da kabul edilebilir renk ve kalite değerleri verdiği tespit edilmiştir.
Orçun E.(1969) Ege bölgesi için çim alanların azot isteği yıllık 25 g/m2 N olarak önermiştir.Şubat sonu, mayıs başı ve eylül sonu olmak üzere üç parça halinde uygulanabileceğini belirtmiştir.
Salman, A., ve Avcıoğlu, R. (2010). Bazı serin iklim çim bitkilerinin farklı gübre dozlarındaki yeşil alan performansları üzerine yaptıkları çalışmalarında Bayındır koşullarında, F.arundinacea'nın L.perenne'ye göre çok daha iyi performans sergilediğini bildirmişlerdir. Nisan-Ağustos arası 6 gr/m2/ay N un kompoze gübre olarak (NPK) uygulamalarının da en iyi sonucu verdiği kanaatine varılmıştır.
Oral ve Açıkgöz (1998) Azot dozları ve uygulama zamanlarının, renk, çim kalitesi, yeşil ot verimi ve sürgün sıklığına olumlu etki yaptığını belirlemişlerdir. Aylık 5 gr/m2 azotlu gübre uygulamalarının uygun olduğunu ifade etmişlerdir.
Power ve Alessi (1971), en uygun azot uygulama zamanının bitkilerin aktif gelişme dönemlerinde olduğunu belirtmiştir. Ayrıca serin iklim yem bitkilerinin uyku dönemlerinde oldukları yaz periyodunda yapılan azotlu gübre uygulamasının bitkiye herhangi bir etkisinin olmadığını bu koşullarda yapılan ağır azot uygulamasının bitkileri kurağa, soğuğa, hastalık ve zararlılara karşı dayanıksızlaştıklarını tespit etmişlerdir.
Puhalla ve ark. (2010) Azot uygulamasına oldukça hızlı ve iyi cevap veren L. Perenne türünde önerilen yıllık doz ev bahçeleri ve parklar için 5-10 gr/m2 N iken bu oran yoğun kullanılan futbol sahalarında 25 gr/m2 N‘a kadar çıkabilmektedir
Oral ve Açıkgöz (2001) aylık gübreleme, yılda iki defa yapılan ilkbahar ve sonbahar gübrelemesine göre, daha üniform renk ve kalite sağlamıştır.
Patton vd. (2010), Arkansas'ta 3 farklı Z. japonica çeşidinin çim kalitesinin yıllık 10 gr/m2 N veya daha az azot uygulandığında en yüksek olduğunu ve çim kalitesinin her zaman kabul edilebilir sınırlar içinde olduğunu (1-9 skalasında çim kalitesi > 6) belirtmiştir.
Riordan and Horst (1991); ABD Nebraska koşullarında her büyüme döneminde çim bitkilerinin N gereksiniminin Lolium perenne'de 10-25 g/m2, Festuca arundinacea'da 2-20 g/m2 olduğunu belirtmektedir.
Sprague (1976) çim alanlarda bir büyüme mevsiminde 10-5-5 kompoze gübresinden 100 g/m2 uygulamasını önermektedir. Ayrıca, serin iklim çimlerinde erken ilkbaharda (Mart sonu ya da Nisan başında) ve sonbaharda gübre uygulanmalıdır. Gübrenin erken verilmesi yalnızca erken yeşillenmeyi sağlamakla kalmaz, aynı zamanda yazın yabancı bitkilerin çimlenmesinden önce çim alanının yeterince sıklaşmasını sağlar. Eylül'de yapılan gübreleme ise ertesi yıl için yeni kardeş ve köksapların artmasına neden olmasının yanı sıra geç sonbahar ya da erken kışa doğru kuvvetli ve yeşil bir çim örtüsünün kalmasını sağlar.
Tosun (1966) çim alanlara aktif büyüme döneminde 30-40 g/m2 saf N, 10 g/m2 saf P2O2 ve 10 g/m2 saf K2O verilmesini önermektedir.
Trappe ve Patton (2013) da, N kaynağından bağımsız olarak, Z. japonica çeşitleri olan Meyer ve Cavalier'in yıllık 10 gr/m2 N uygulandığında kabul edilebilir çim kalitesi sağladığını bildirmiştir.
Teksas'ta, Kenworthy ve Engelke (1999) yıllık 10-20 gr/m2 N ‘fairway' biçme yüksekliğinde en yüksek kalitede çim ürettiğini bildirmiştir. Benzer sonuçlar Florida'da, Schwartz (2008) tarafından da bildirilmiştir.
Uzun'a (1992) göre, çim alanlarında en iyi azotlu gübreleme zamanı nisan ayı ortasından başlayarak mayıs, haziran, temmuz ve ağustos ayları ortalarına değin sürer. Gelişme mevsiminin bitmesiyle çim bitkileri dinlenmeye girdiği için gübrelemeye son verilir. Fosfor, toprak işlenirken ekimden önce taban gübresi olarak verilir. Potasyum ise, potasyum sülfat formunda ilkbahar ve sonbaharda verilir. bir yılda çim bitkilerine verilecek N miktarını Agrostis tenuis ve Poa pratensis için 20-30 g/m², Festuca rubra var. rubra için 5-15 g/m², Festuca arundinacea için 10-30 g/m², Lolium perenne için 20-25 g/m² olarak önermektedir.
Çim gübreleri genellikle diğer besin maddelerinden daha fazla azot ve potasyum içermektedir, çünkü çimler için bu elementler, diğer gübre elementlerinden daha fazla miktarlarda gereklidir. Çim bitkilerinin, azotun yaklaşık yarısı kadar potasyum aldığı belirtildiğinden, bu elementlerin 2/1 (N/K) oranında uygulanması tavsiye edilmektedir (Turgeon, 1985).
Çeşitli çalışmalar, çim kalitesini korumak için potasyumun önemine dikkat çekmiştir. Artan hastalık direnci, kuraklık, sıcaklık ve yıpranma toleransı (Turner ve Hummel 1992) ve artan kök büyümesi ve soğuk direnci (Beard 1973) potasyum gübrelemesine bağlanmıştır.
Türemiş vd., (1996). Topraktaki azot en hareketli elementir. Azot, bitkiye veya toprak organik maddesine geçebileceği gibi, nitrifikasyon, denitrifikasyon, volatilizasyon ve sızma ile bitki kök bölgesinden uzaklaşmaktadır ayrıca çimlerin her biçildiğinde alandan uzaklaşır. Topraktan uzaklaşması bitki yetiştirme uygulamaları (sulama, azot kaynağının cinsi, uygulama zamanı ve oranı) ile toprak koşullarına göre değişir (Petrovic, 1990).
Bazı durumlarda azot kaybı %80' lere kadar çıkar. Bu nedenle çim alanlarına uygulanan azot diğer kültür bitkilerinden daha fazladır. Örneğin; golf alanlarında çim bitkilerini yeşil tutmak için kullanılan azot miktarı 15-30 gr/m2 N/yıl yeni çim tesislerinde ise oran 40-60 gr/m2 N/yıl' a kadar çıkmaktadır.
Türk ve Sözören (2016) Farklı Azot Dozlarının Çok Yıllık Çim (Lolium perenne L.) Çeşitlerinin Çim Alan Performansı Üzerine Etkilerini araştırdıkları çalışmalarında azot dozu bakımından en uygun miktarın aylık m2' ye 4 gr olduğu tespit edilmiştir.
Bilgili vd (2017) Bermuda çimi'nin Tifdwarf,Gobi ve Sydney çeşitlerini kullanarak yaptığı çalşmasında 0, 2, 4 ve 6 gr/m2 azot dozlarını 7 ay süresince uygulanmıştır. İki yıllık araştırma sonuçlarına göre 4 g/m2 azot dozu uygulamasının üç çim çeşidinde kabul edilebilir çim renk ve kalite değerleri verdiği gözlenmiştir.
Rathjens and Funk, (1986). Peyzaj alanlarında İlkbahar ve sonbaharda 5 gr/m2 yazın ise 2,5 gr/m2 den fazla gübre uygulanmamalı.yıkama kaybını önlemek için ve Çim için 3:1:2 yada 5:1:2 yada 4:1:1 uygun olur (toprak daki miktar göz ardı edildiğinde kaldırılan kırpıntı bakımından verilen değerlerdir.)Çoğu durumda 3 1 1 tatmin edicidir.
Vengris and Torello (1982)'ye göre, serin iklim çim bitkilerinde azotlu gübre uygulamaları erken ilkbahar ve sonbaharda yapılmalı, sıcak yaz aylarında gübrelemeden kaçınılmalıdır. Büyüme dönemi boyunca toplam olarak Lolium perenne ve Festuca arundinacea'ya 15-20 g/m2 saf N verilmesini önermektedirler.
Veenstra (1991)çim alanlara büyüme dönemi boyunca toplam 15 g/m2 N verilmesi gerektiğini ve bu gübrelemenin 5 uygulama halinde yapılmasını önermektedir.
Walker et al. (2007) 5 farklı azot dozu (0-5-7-12-20 gr/m2N/yıl) ile yürüttükleri denemede; üç farklı serin iklim çim türünün (Poa pratensis, Festuca arundinacea, Lolium perenne) toprak üstü gelişimine, yıllık azot oranı ve mevsimsel azot uygulama zamanının etkisini araştırmışlardır.sonuç olarak yeşil alan tesisinde düşük girdiyle (7-12 gr/m2 N yıl) arzulanan çim kalitesinin, renk ve hastalıklara dayanıklılığın Festuca arundinacea ile gerçekleştirilebileceğini vurgulamışlardır.
Wilkinson ve Duff (1972) ve Wehner ve ark. (1988) sonbaharda yapılan azotlu gübre uygulamalarının erken ilkbahar yeşilliğini olumlu yönde etkilediğini belirtmişlerdir.
Yazgan ve Edik (2002) Çim alanların yıllık azot ihtiyaçlarını 15-35 gr/m2 olarak bildirmişlerdir.
Zorer vd. (2004) uygun azotlu gübre uygulama zamanlarının belirlenmesi amacıyla yaptıkları araştırmada gübrenin büyüme mevsimi boyunca bölünerek verilmesi, çim alanların büyüme, renk ve çim kalitesinin sürekliliği açısından daha iyi sonuçlar vermektedir.
Araştırmalar azot uygulaması ardından çim alanlardan sızan nitrat (NO3-) oranının bazı koşullarda (suda çözünen azot formunun tek seferde ve 5 gr/m2 N den daha fazla uygulanması halinde) USEPA (Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı) tarafından 10 mg NO3- N/L olarak belirlenen üst sınırı geçerek risk oluşturduğuna dikkat çekmiştir (Miltner ve ark. 1996; Liu ve ark. 1997; Guillard ve Kopp 2004; Paulino-Paulino 2008).
Yapılan birçok araştırma, çim alanlara gübre uygulamalarının aylık olarak (Beard, 1973; Açıkgöz, 1994; Avcıoğlu, 1997), veya 3-5 uygulama halinde (Ledeboar ve Skogley, 1973; Spangenberg ve ark., 1986) yapılmasını önermektedir.
Türk ve Kılıç (2016) Farklı Azot Dozlarının Kamışsı Yumak çeşitlerinin Çim Alan Performansı Üzerine Etkilerini araştırdıkları çalışmalarında azot dozu bakımından en uygun miktarın m2'ye 4 gr/ay olduğu tespit edilmiştir.
Tüm litaratür birlikte değerlendirildiğinde bireysel kullanımlarda gerekse kamu alanlarında kaynaklarının verimli kullanılması gerektiği göz önüne alındığında ayrıca yerel yönetimler için pratik ve kolay uygulanabilir bir gübreleme programı olarak gübrelemelerin çok sıcak aylarda ve çok soğuk aylarda yapılmamaına dikkat edilerek Mart sonu 5 g/m2 N, mayıs başı 5g/m2 N ve eylül sonu 5g/m2 N olmak üzere yıllık toplam 15 g/m2 azotun üç parça halinde uygulanması uygun görülmektedir. Ayrıca ilk gübrelemenin N-P-K lı kompoze gübrelerden (15-1515 veya 18-18-18 vs.) yapılması ve daha sonraki gübrelemelerin azot ağırlıklı (Amonyum sülfat,üre,CAN vs.) yapılması uygun görülmktedir.
Yazıda zikredilen azot miktarı saf azot olarak belirlenmiştir. Uygulanacak gübrenin içerdiği azot oranına göre serpilecek gübre miktarı değişir.
Örneğin üre gübresinin azot oranı % 46 dır.yani 100 gr ürenin içinde 46 gr azot vardır. hesabın kolaylaştırmak açısından %50 olarak kabul edilirse uygulanacak üre ağırlığının yarısı azottur.Yani 5 gr azot için 10 gr üre ugulanmalıdır.o halde yılda üç kez yukarıda zikredilen zamanlarda 1 metrekareye 10 gr üre gelecek şekilde serpilmelidir.uygulma yapılacak alanın büyüklüğüne göre oranlama yapılıp miktar belirlenir.örneğin çim alan 250 m2 ise 250m2x10gr=2500gr=2,5kg üre serpilir.
Örneğin Amonyum sülfat gübresinin azot oranı % 21 dır.yani 100 gr ürenin içinde 21 gr azot vardır. hesabın kolaylaştırmak açısından %20 olarak kabul edilirse uygulanacak Amonyum sülfat ağırlığının 5 de1 i azottur.Yani 5 gr azot için 25 gr Amonyum sülfat ugulanmalıdır.o halde yılda üç kez yukarıda zikredilen zamanlarda 1 metrekareye 25 gr üre gelecek şekilde serpilmelidir.uygulma yapılacak alanın büyüklüğüne göre oranlama yapılıp miktar belirlenir.örneğin çim alan 250 m2 ise 250m2x25gr=6250gr=6,2 kg üre serpilir.
Örneğin CAN gübresinin azot oranı % 26 dır.yani 100 gr ürenin içinde 26 gr azot vardır. hesabın kolaylaştırmak açısından %25 olarak kabul edilirse uygulanacak CAN ağırlığının 4 de1 i azottur.Yani 5 gr azot için 20 gr CAN ugulanmalıdır.o halde yılda üç kez yukarıda zikredilen zamanlarda 1 metrekareye 20 gr CAN gelecek şekilde serpilmelidir.uygulma yapılacak alanın büyüklüğüne göre oranlama yapılıp miktar belirlenir.örneğin çim alan 250 m2 ise 250m2x20gr=5000gr=5kg CAN serpilir.
4.KAYNAKLAR
Açıkgöz, E. 1994. Çim alanlar yapım ve bakım tekniği. Çevre Peyzaj Mimarlığı Yayınları No:4, Bursa, 204 s.
Avcıoğlu, R., 1997. Çim Tekniği, Yeşil Alanların Ekimi, Dikimi ve Bakımı, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Bornova-İzmir.
Beard, J. B., 1973, Turfgrass Science and Culture, Englewood Cliffs, N, J. Printice Hall, London.
Bilgili, U., Acikgoz, E. 2011. Effects of slow-release fertilizers on turf quality in a turf mixture. Turkish Journal of Field Crops. 16(2): 130-136.
Duble, R.L. 1989. Seashore paspalum. In Southern turfgrasses: Their management and use in Southern Zone (86-89). Texas A&M University Press, College Station, TX.
Fisakov, M., 1984, Effect of Sowing Method and Amound and Timing of Nitrogen Fertilizer Aplication on Seed Field Components in Perennial Ryegrass (Lolium perenne L.) and Meadow Fescue (Festuca pratensis Huas.), Poljoprivredna Znanstvena Smotra, No:67, 545-558
Hale, T. 2006. Zoysiagrass management trial. TurfNews. 30, 79-80.
Kesemen, E., & Sevimay, C. S. (2008). Kırmızı yumak (Festuca rubra L.)'ın değişik azotlu gübreleme koşullarında bitkisel özelliklerinin değerlendirilmesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Mevlüt, TÜRK, & KILIÇ, G. (2017). Farklı Azot Dozlarının Kamışsı Yumak (Festuca arundinacea L.) Çeşitlerinin Çim Alan Performansı Üzerine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 21(1), 31-37.
Açıkgöz, E., 1994. Çim Alanlar Yapım ve Bakım Tekniği. Çevre Peyzaj Mimarlığı Yay. No: 4, Bursa, 204.
Avcıoğlu, R., 1997. Çim Tekniği, Yeşil Alanların Ekimi, Dikimi ve Bakımı. Ege Üniversitesi Matbaası, Bornova, İzmir, 271s.
Beard, J.B., 1973. Turfgrass: Science and Culture. Prentice-Hall, Inc. USA, 658pp.
Ledeboer, F.B., C.R. Skogley, 1973. Effects of various nitrogen sources, timing and rates on quality and growth rate of cool season turfgrasses. Agron. J., 65: 243-246.
Spangenberg, B.G., T.W. Fermanian, D.V. Wehner, 1986. Valution of liquit-applied nitrogen fertilizers on kentucky blugrass turf. Agron. J., 78:1002-1006.
Turfgrass Science Nitrogen/Potassium Fertilization Ratios for Bermudagrass Turf George H. Snyder* and John L. Cisar
Miltner ED, Branham BE, Paul EA, Rieke RE (1996) Leaching and mass balance of 15N-labeled urea applied to a Kentucky bluegrass turf. Crop Sci. 36: 1427-1433.
Liu H, Hull RJ, Duff DT (1997) Comparing cultivars of three coolseason turfgrasses for soil water NO3 concentration and leaching potential. Crop Sci. 37: 526-534.
Guillard K, Kopp KL (2004) Nitrogen fertilizer form and associated nitrate leaching from cool-season lawn turf. J. Environ. Qual. 33: 1822-1827.
Paulino-Paulino J, Harmsen EW, Sotomayor-Ramirez D, Rivera LE (2008) Nitrate leaching under different levels of irrigation for three turfgrasses in southern Puerto Rico. J. Agr. Univ. Puerto Rico. 92: 135-152.
Zorer, Ş., Hosaflıoğlu, İ. ve Yılmaz, H., İ., 2004, Çim Alanlarında Uygun Azotlu Gübre Uygulama Zamanlarının Belirlenmesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Tarım Bilimleri Dergisi, Cilt: 14, Sayı:1, 27-34s, Van
Yazgan ,Murat E. ve Edik ,G.Peyzaj mimarlığı çalışmalarında tesis edilen çim alanlarda bakım işlemleri ve görülen deformasyonlar.2.süs bitkileri kongresi 22-24 ekim antalya s176.
Wilkinson, J.F., D.T. Duff, 1972. Effects of fall fertilization on cold resistance color and growth of Kentucky bluegrass. Agron. J., 64: 345-3.
Wehner, D.J., J.E. Haley, D.L. Martin, 1988. Late Fall fertilization of Kentucky Bluegrass. Argon J., 80: 466- 471
Walker, K.S., Bigelow, C.A., Smith, D.R., Van Scoyoc, G.E. and Reicher, Z.J., 2007, Aboveground Responses of Cool-Season Lawn Species to Nitrogen Rates and Application Timings, Crop Sci 47:1225-1236
Yönter, F. (2016). Farklı arıtma çamurlarının kamışsı yumak (Festuca arundinacea Schreb.) çim türünde bitki gelişimi ve çim kalitesi üzerine etkileri (Doctoral dissertation, Bursa Uludag University).
SALMAN, A., & AVCIOĞLU, R. (2010). Bazı serin iklim çim bitkilerinin farklı gübre dozlarındaki yeşil alan performansları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 47(3), 309-319.
Erçüment O.Özel Bahçe Mimarisi.Çim Sahaları Teiss Ve Bakım Tekniği.Yardımcı Ders Kitabı Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:152 S.70
Oral, N. ve Açıkgöz, E., 1998, Bursa Bölgesinde Tesis Edilecek Çim Alanları için Tohum Karışımları Ekim Oranları ve Azotlu Gübre Uygulaması Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi), Uludağ Üniversiteis, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa, 216s.
Veenstra, T., 1991, Grass, Çağdaş Yaşamda Çim Alanlar Semineri, Peyzaj Sanat Dergisi Yayınları, s. 30-32, Ankara.
Vengris, J. and Torello, W. A., 1982, Maintenance of Fine Turf Areas, Thomson Publications, California, USA, 190 pp.
BİLGİLİ, Uğur; SINEM, ZERE.; YÖNTER, Fikret. Farklı Azot Dozlarının Bermuda Çimi (Cynodon sp.)'nin Gelişimi ve Çim Kalitesi Üzerine Etkileri. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 2017, 20: 52-59.
Mevlüt, TÜRK, & SÖZÖREN, K. (2016). Farklı Azot Dozlarının Çok Yıllık Çim (Lolium perenne L.) Çeşitlerinin Çim Alan Performansı Üzerine Etkileri. Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(2), 99-107.
Türemiş, N., Kaya Z., Özgüven, A., 1996. Bazı Tarımsal Atıkların Kompost Yapmak Suretiyle Tekrar Kullanılma Olanakları. Tarım-Çevre İlişkileri Sempozyumu, 13-15 Mayıs, Mersin, 171-178.
Turgeon, A.J. 1985. Turfgrass management. Reston Publishing Company, Inc. Reston, VA.
Turner, T.R., Hummel, N.W.Jr. 1992. Nutritional requirements and fertilization. In Waddington, D.V., Carrow, R.N., Shearman, R.C. (Ed.), Turfgrass (385- 440). American Society of Agronomy, Crop Science Society of America, Soil Kaynak: Science Society of America, Madison, WI.
Beard, J.B. 1973. Turfgrass: Science and Culture. Prentice-Hall, 658 pp. Inc.USA.
Kenworthy, K.E., Engelke, M.C. 1999. Aerification and fertilization of zoysiagrass fairways In Agronomy abstracts. ASA, Madison, WI. p. 126.
Schwartz, B.M. 2008. Zoysiagrass evaluation for DNA content, sting nematode response, nitrogen management, and estimates of heritability for turfgrass performance traits. Ph.D. dissertation, University of Florida, Gainesville.
Trappe, J.M., Patton, A.J. 2013. Evaluating two zoysiagrass cultivars in separate field trials for their preference of nitrogen source. International Turfgrass Society Research Journal, 12, 575-580.
Tosun, F., 1966, Yeşil Saha Tesisinin Teknik Esasları ve Bu Maksatla Kullanılan Çim Bitkileri, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Zirai Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten No: 7, Erzurum, 50 s.
Sprague, H. B., 1976, Turf Management Handbook, The Interstate Printers and Publishers, Inc., Illinois, USA, 256 pp.
Oral, N., Açıkgöz, E. 2001. Effects of nitrogen application timing on growth and quality a turfgrass mixture. Journal of PlantNutrition, 24: 101-109.
Power, J.R., Alessi, J., 1971. Nitrogen Fertilization of Semiarid Grassland, Plant Growth and Soil Mineral N Levels. Agronomy Jownal, 63, 277-80.
Riordan, T. P. and Horst, G. L., 1991, Cool Season Turfgrass for Nebraska, NebGuide, G91-1016, Nebraska, USA.
Puhalla CJ, Krans JV, Goatley JM (2010) Sports Fields: Design. Construction and Maintenance. 2nd Edition. Wiley. Hoboken. NJ.
Patton, A.J., Trappe, J.M., Pompeiano, A. 2010. Zoysiagrass growth as influenced by nitrogen source in a greenhouse trial. In Karcher, D.E., Patton, A.J., Richardson, M.D. (Ed.), Arkansas Turfgrass Report 2009. Arkansas Agricultural Experiment Station Research Series. Fayetteville, Arkansas: Arkansas Agricultural Experiment Station, University of Arkansas Division of Agriculture, 579, 74-76.
